Waarom het bij redactiesommen niet om het woord gaat, maar om de situatie

Woorden kunnen misleiden

Een woord als meer kan voorkomen in heel verschillende situaties:

• Ik heb 3 knikkers meer dan jij → het gaat om verschil

• Er komen 3 knikkers meer bij → er gaat iets bij

In beide gevallen staat het woord meer in de tekst, maar de situatie is anders. Wie enkel op woorden let, komt hier makkelijk verkeerd uit. Daarom werkt het Situatiekompas niet met signaalwoorden, maar met situatie-zinnen.

Eerst de situatie, dan pas de som

Bij elke redactiesom stellen leerlingen met het Situatiekompas steeds dezelfde vraag:

Wat gebeurt hier?

Pas daarna volgt:

• welke bewerking daarbij hoort

• welke som gemaakt moet worden

De vaste denkroute is:

Verhaal → Situatie → Som → Antwoord (& check)

Dat lijkt eenvoudig, maar het effect is groot:

• leerlingen denken bewuster

• ze kunnen hun keuze beter verwoorden

• en ze raken minder afhankelijk van trucjes

De 11 situaties als vaste kapstok

Het Situatiekompas werkt met 11 vaste situatie-zinnen, zoals:

• Er gaat iets bij

• Er is een verschil

• Het wordt eerlijk verdeeld

• Er gaat iets omheen

• Het hoort bij elkaar

• Alleen de maat verandert

Deze zinnen beschrijven wat er gebeurt, los van welke bewerking daarbij hoort. Ze vormen samen een gedeelde taal voor:

• klas

• instructietafel

• RT

• en scholing

Zo leren leerlingen steeds opnieuw: eerst begrijpen wat er gebeurt, dan pas rekenen.

Minder strategieblindheid, meer begrip

Wanneer leerlingen niet meer hoeven te gokken op woorden, ontstaat er ruimte voor:

• begrip in plaats van trucjes

• rust in plaats van stress

• onderbouwen in plaats van raden

Ze kunnen zeggen:

“Ik kies deze situatie, want er wordt eerlijk verdeeld.”
in plaats van:
“Ik dacht dat het delen was, want er stond per.”

Dat verschil in taal laat zien dat er ook verschil ontstaat in denken.

Het Situatiekompas in de praktijk

Het werken met situaties kan op meerdere manieren een plek krijgen:

• in de klassikale instructie

• bij verlengde instructie

• in de RT

• bij zelfstandig werken

• in teamafspraken over aanpak van redactiesommen

Met materialen zoals:

• Spiekkaarten Verhaal → Situatie → Som

• Domino Verhaal ↔ Situatie

• en (binnenkort) de Poster Situatiekompas

wordt het situationeel denken ook zichtbaar en oefenbaar.

Tot slot

Redactiesommen worden niet makkelijker door betere trucjes. Ze worden begrijpelijker wanneer leerlingen leren kijken naar:

De situatie achter het verhaal.

Het Situatiekompas is daarvoor geen extra methode, maar een andere manier van denken die meeloopt met alles wat je already doet in het rekenonderwijs.

Meer achtergrond lezen?

De uitgebreide didactische onderbouwing van dit onderwerp lees je in het oorspronkelijke blog op En Route:

Redactiesommen – waarom het niet om het woord gaat, maar om de situatie
(op de website van En Route)